Šifra predmeta:
411A2		 Naziv predmeta:
Hemija prirodnih proizvoda

Školska godina:

2024/2025.

Uslovi pohađanja:

202A2

ESPB:

7

Vrsta studija:

osnovne akademske studije, integrisane osnovne i master akademske studije

Studijski programi:

Hemija: 3. godina, zimski semestar, obavezni, naučno-stručni predmet

Hemija životne sredine: 3. godina, zimski semestar, obavezni, naučno-stručni predmet

Nastava hemije: 3. godina, zimski semestar, obavezni, naučno-stručni predmet

Nastavnik:

dr Radivoje M. Prodanović
redovni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Saradnici:

Milica M. Crnoglavac Popović, master biohemičar
istraživač-pripravnik, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Marija D. Stanišić, master biohemičar
istraživač-saradnik, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Fond časova:

Nedeljno: tri časa predavanja + tri časa laboratorijskih vežbi (3+0+3)

Ciljevi:

Cilj ovog kursa je da student ovlada osnovnim principima izolovanja, prečišćavanja, identifikovanja, karakterizacije i određivanja strukture najvažnijih klasa prirodnih proizvoda. Okvir ovog kursa podrazumeva i uloge koje ovi molekuli imaju u organizmima koji ih proizvode sa akcentom na sekundarnim metabolitima, njihovoj biosintezi, fiziološkoj aktivnosti i primeni.

Ishod:

Student je ovladao osnovnim principima izolovanja, prečišćavanja, identifikovanja, karakterizacije i određivanja strukture najvažnijih klasa prirodnih proizvoda.

Oblici nastave:

Predavanja, laboratorijske vežbe, kolokvijumi, seminarski radovi.

Vannastavne aktivnosti:

—

Literatura:

Osnovna literatura:

  • Slobodan Petrović, Dušan Mijin: Osnove hemije prirodnih organskih jedinjenja, Univerzitet u Beogradu-Tehnološko-metalurški fakultet, Beograd, 2022.
  • Lehninger: Principles of Biochemistry, W. H. Freeman and Co, 2005.

Pomoćna literatura:

  • K. B. G. Torssell: Natural Products Chemistry, Apotekarsocieteten, Stockholm, 1995.
  • R. M. Jankov, N. Polović, T. Ćirković Veličković: Praktikum - Hemija prirodnih proizvoda, Hemijski fakultet, Beograd, 2006. ISBN: 86-7220-028-4

Dodatni materijal:

—

  Nastavne obaveze i način ocenjivanja

Predavanja:

0 poena (3 časa nedeljno)

Program rada:

  1. Saharidi: osnovni podaci o monosaharidima. Glikozidi. Oligosaharidi i polisaharidi. Osobine, izolovanje, analitika, karakterizacija, biosinteza. Fiziloška uloga nekih saharida i tehnička primena.
  2. Lipidi: neutralne masti, fosfolipidi, glikolipidi, voskovi, prostaglandini, steroidi, terpenoidi. Principi izolovanja, karakterizacije, određivanja strukture, biosinteze. Funkcija osnovnih predstavnika različitih klasa lipida. Struktura ćelijske membrane. Struktura ćelijskih zidova mikroorganizama.
  3. Alkaloidi: podela, osnovni pojmovi o strukturi, izolovanju, karakterizaciji, biosintezi i fiziološkom dejstvu na više organizme. Osnovni podaci o antibioticima i mehanizmu dejstva, vitaminima, biljnim pigmentima i prirodnim aromatičnim jedinjenjima (depsidi, lignini, tanini, hinoni, fenolna jedinjenja).
  4. Proteini: amino-kiseline i peptidi, osobine, izolovanje, analitika, biosinteza. Struktura proteina, izolovanje i karakterizacija. Osnovno o fiziološkoj aktivnosti peptida i funkciji nekih klasa proteina.
  5. Nukleinske kiseline: osnovni podaci, struktura, izolovanje, prečišćavanje i analitika NK. Nukleozidi, nukleotidi i klase nukleinskih kiselina, njihova struktura, biosinteza, fiziološka uloga i primena.

Laboratorijske vežbe:

0 poena (3 časa nedeljno)

Program rada:

Vežbe se rade u pet oblasti:

  1. ugljeni hidrati,
  2. lipidi i steroidi,
  3. terpenoidi, alkaloidi, vitamini, antibiotici, fenolna jedinjenja,
  4. proteini, peptidi i amino-kiseline,
  5. nukleinske kiseline, nukleotidi, nukleozidi.

Eksperimentalni rad studenata u okvirima svake od oblasti podrazumeva uvežbavanje eksperimentalnih tehnika za izolovanje, prečišćavanje i karakterizaciju po jedne supstance iz grupe od nekoliko preparata koje studenti mogu da rade.

Seminarski radovi:

10 poena

Kolokvijumi:

20 poena

Pismeni ispit:

20 poena

Usmeni ispit:

50 poena