Šifra predmeta:
211H2		 Naziv predmeta:
Organske sinteze 1

Školska godina:

2024/2025.

Uslovi pohađanja:

201A2 + 202A2

ESPB:

7

Vrsta studija:

osnovne akademske studije

Studijski program:

Hemija: 3. godina, letnji semestar, obavezni, stručno-aplikativni predmet

Nastavnici:

dr Radomir N. Saičić
redovni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

dr Filip J. Bihelović
vanredni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Saradnici:

Filip T. Đurković, master hemičar
asistent, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Andrej J. Kukuruzar, master hemičar
asistent, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Fond časova:

Nedeljno: dva časa predavanja + četiri časa laboratorijskih vežbi (2+0+4)

Ciljevi:

Sticanje teorijskih znanja iz oblasti organske sinteze, samostalna realizacija eksperimentalnih postupaka kojima se dobijaju konkretna organska jedinjenja, primenom reakcija halogenovanja, oksidacije i redukcije.

Ishod:

Osposobljenost za samostalni preparativni rad u organskoj hemiji, na nivou transformacija funkcionalnih grupa.

Oblici nastave:

Predavanja, eksperimentalne vežbe.

Vannastavne aktivnosti:

—

Literatura:

Osnovna literatura:

  • Živorad Čeković: Principi organske sinteze, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
  • Zorana Ferjančić, Filip Bihelović: Preparativna organska hemija, Univerzitet u Beogradu, Hemijski fakultet, Beograd, 2012.
  • Materijal koji je dostupan na veb-strani Katedre za organsku hemiju Hemijskog fakulteta

Pomoćna literatura:

  • Enciklopedija reagenasa za organsku sintezu, Urednik L. Paket, Džon Vajli, 1996 (dostupno u biblioteci Hemijskog fakulteta)
  • Organske sinteze, zbirni volumeni 1-9 (dostupno u biblioteci Hemijskog fakulteta)
  • Vogelov praktikum organske hemije, 4. izdanje, Longman, London, 1981.

Dodatni materijal:

http://helix.chem.bg.ac.rs/~rsaicic/Organske-sinteze/

  Nastavne obaveze i način ocenjivanja

Predavanja:

8 poena (2 časa nedeljno)

Program rada:

  • Uvodno predavanje
  • Halogenovanje (1): Prevođenje alkohola u alkil-halogenide i slične derivate. Adicija halogenovodonika na alkene.
  • Halogenovanje (2): Adicija halogena na alkene i slične reakcije. Halogenovanje karbonilnih jedinjenja.

Materijal sa predavanja: Halogenovanja.pdf

  • Aromatične supstitucije: halogenovanje, sulfonovanje, nitrovanje aromatičnih jedinjenja. Nukleofilne aromatične supstitucije uz stvaranje veze ugljenik-heteroatom.

Materijal sa predavanja: Aromaticne_supstitucije_FT.pdf

  • Redukcije (1): Pojam, podela. Katalitičke hidrogenizacije.
  • Redukcije (2): Redukcije pomoću metalnih hidrida.
  • Redukcije (3): Redukcije pomoću rastvornih metala, u protičnim i aprotičnim uslovima.
  • Redukcije (4): Ostale redukcije: Mirvajn-Pondorf-Verlijeva redukcija, redukcije pomoću hidrazina i njegovih derivata, enzimske redukcije.

Materijal sa predavanja: Redukcije.pdf

  • Oksidacije (1): Oksidacije alkana; Oksidacije alkena: hidroksilacija i fragmentacija alkena; Alkoksimerkurovanje; Vakerova oksidacija.
  • Oksidacije (2): Epoksidacije alkena (pomoću perkiselina; pomoću baznog vodonik-peroksida; Šarples-Kacukijeva epoksidacija).
  • Oksidacije (3): Alilne i benzilne oksidacije.
  • Oksidacije (4): Oksidacije alkohola.
  • Oksidacije (5): Oksidacije glikola, fenola karbonilnih jedinjenja i dr.

Materijal sa predavanja: Oksidacije (prof. Saičić),   Oksidacije (doc. Bihelović)

  • Reakcije stvaranja veze ugljenik-azot i ugljenik-kiseonik.

Materijal sa predavanja: Reakcije_stvaranja_C-N_i_C-O_veze.pdf

  • Sinteze derivata karboksilnih kiselina i srodne reakcije.

Materijal sa predavanja: Derivati karboksilnih kiselina (doc. Bihelović)

Laboratorijske vežbe:

22 poena (4 časa nedeljno)

Program rada:

Vežbe su eksperimentalne i obuhvataju samostalnu realizaciju 6 (šest) preparata sa liste navedene u praktikumu i u hemijskoj literaturi. Ovi preparati predstavljaju eksperimentalne ilustracije nastavnih jedinica obrađenih na predavanjima i obuhvataju konkretne primere dobijanja organskih jedinjenja primenom reakcija oksidacije, redukcije, halogenovanja, aromatične supstitucije i dr. Pored toga, u okviru pojedinih preparata, studenti se upoznaju sa različitim tehnikama izolovanja i prečišćavanja organskih jedinjenja, kao što su destilacija pod sniženim pritiskom, destilacija vodenom parom, kontinualna ekstrakcija, kristalizacija i dr. i uvežbavaju se u rutinskom korišćenju ovih tehnika u laboratorijskom radu.

Kolokvijumi:

0 poena

Napomene:

Studenti koji ne polože ispit do početka kursa u narednoj školskoj godini obavezni su da ponovo slušaju predavanja.

Pismeni ispit:

70 poena

Napomene:

Ispit se polaže pismeno. Da bi se dobila prelazna ocena potrebno je imati bar 50% tačnih odgovora (50% od ukupnog broja poena) na pismenom ispitu.