Biohemija hrane i ishrane   (432B2)

Školska godina:

2025/2026.

Uslovi pohađanja:

401B2 + 411B2

ESPB:

6

Vrsta studija:

osnovne akademske studije

Studijski program:

Biohemija: 4. godina, zimski semestar, izborni (E15B2), stručno-aplikativni predmet

Nastavnici:

dr Milan R. Nikolić
vanredni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

dr Simeon L. Minić
docent, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Saradnici:

—

Fond časova:

Nedeljno: dva časa predavanja + tri časa laboratorijskih vežbi (2+0+3)

Ciljevi:

Kurs je namenjen studentima koji u svojoj budućnosti žele da se bave istraživanjima vezanim za hranu, ili da rade u industriji hrane. Kurs pruža fiziološke, biohemijske i molekularne osnove komponenti hrane, kao i efekte koje (is)hrana ima na ljudski organizam i zdravlje.

Ishod:

Studenti će steći znanja o komponentama hrane, kao i tipovima ishrane, kako sa (bio)hemijskog, tako i sa fiziološkog aspekta. Takođe, steći će veštine vezane za analitiku životnih namirnica, kao i testiranje digestibilnosti i biodostupnosti individualnih komponenti namirnica.

Oblici nastave:

Predavanja, laboratorijske vežbe, seminarski radovi.

Vannastavne aktivnosti:

—

Literatura:

Osnovna literatura:

1. Tammy Stephenson, Megan Sanctuary, Caroline Passerrello and Wendy Schiff. Human Nutrition: Science for Healthy Living, 3rd Edition. 2022. McGraw Hill eBook. ISBN10: 1260702375 | ISBN13: 9781260702378

2. Popov-Raljić, Jovanka. Ishrana. Novi Sad : Prirodno-matematički fakultet, Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, 2016. ISBN - 978-86-7031-377-4

2. Karen Frazier. Nutrition Facts: The Truth about Food. 2015. Rockridge Press. ISBN-13: 978-1623156114.

Pomoćna literatura:

Odabrani revijalni radovi i knjige.

Dodatni materijal:

—

Predavanja:

10 poena (2 časa nedeljno)

Program rada:

Tematske celine:

1. Osnovni principi pravilne ishrane (hranljive i zaštitne supstance);

2. Varenje hrane, apsorpcija i interkonverzija hranljivih supstanci;

3. Proteini i lipidi kao komponente hrane: izvori, svarljivost, biohemijske uloge i značaj za telo čoveka;

4. Ugljeni hidrati i dijetetska vlakna kao komponente hrane: vrste, izvori, biohemijske uloge i značaj za telo čoveka;

5. Vitamini rastvorljivi u vodi (vitamini B grupe i vitamin Ce) i mastima (vitamini A, D, E i K): izvori, biohemijske uloge i značaj za telo čoveka;

6. Makro- (Na, K, Mg, Ca, P) i mikro- (Fe, Cr, Zn, Se, I, F, Cu, Mn, Mo) elementi: izvori, usvojivost, biohemijske uloge i značaj za telo čoveka;

7. Nutritivna vrednost mleka, mesa, biljnih i životinjskih masnoća, žitarica, mahunarki, voća i povrća, napitaka (kafa, kakao, čaj);

8. Posebni tipovi ishrane: vegetarijanstvo i veganstvo; mediteranska ishrana; ishrana prilagođena potrebama hroničnih bolesnika; 

9. Specifičnosti ishrane dece, tinejdžera, trudnica i starijih osoba;

10. Specifičnosti ishrane sportista;

11. Biološke i hemijske metode konzerviranja namirnica; aditivi kao komponente hrane;

12. Prirodne slatke supstance i sintetički/veštački zaslađivači kao komponente hrane;

13. Biohemijske uloge mikrorganizama u hrani; Probiotici i prebiotici;

14. Organski gajena hrana, genetski izmenjena hrana, alergeni hrane.

Laboratorijske vežbe:

20 poena (3 časa nedeljno)

Program rada:

Tematske celine:

1. Analize sadržaja makronutrijenama u namirnicama i industrijskim proizvodima: 

1.1. Određivanje proteina (metoda po Kjeldahl-u); 

1.2. Određivanje ukupnih lipisa (Soxhlet-ova metoda i Gerber-ova metoda sa butirometrom);

1.3. Određivanje ukupnih (redukujućih) šećera (metoda po Luff-Schoorl-u i pomoću aerometra).

2. Analize sadržaja mikronutrijenama u namirnicama i industrijskim proizvodima: 

2.1. Određivanje vitamina B1, B6, A i Ce hromatografskim metodama visokih performansi;

2.2. Određivanje ukupnih karotena, fenola i alkaloida, spektofotometrijskim i hromatografskim metodama; 

2.3. Određivanje hroma i gvožđa spekrofotometrijskim metodama.

3. Priprema i karakterizacija hidrogelova na bazi bioaktivnih komponenti cijanobakterija i crvenih algi (https://www.chem.bg.ac.rs/grupe/GPB/index.html)

Seminarski radovi:

20 poena

Usmeni ispit:

50 poena