Današnji Hemijski fakultet, kao institucija Beogradskog Univerziteta, vodi poreklo iz Liceja (1838-1863) i Velike škole (1863-1905). Licej je u početku imao dva odeljenja: Filozofsko i Pravno. Godine 1853. na Liceju je formirano novo Prirodno-tehničko odeljenje na kojem se, pored ostalih nauka, počela izučavati i hemija. Prvi profesor hemije bio je Mihailo Rašković (1827-1872). On je 1853. godine počeo da predaje neorgansku i organsku hemiju i hemijsku tehnologiju, i da drži vežbe u hemijskoj laboratoriji koju je iste godine osnovao. Ako se profesura, redovna nastava, laboratorija i začetak biblioteke mogu uzeti za minimum uslova koji definišu jednu katedru, onda se može smatrati da je 1853. godine osnovana Katedra za hemiju - preteča današnjeg Hemijskog fakulteta.

Hemijska [Mihailo Raskovic] laboratorija Liceja bila je smeštena u podrumu Konaka Kneginje Ljubice, gde se Licej nalazio do 1863. godine. Te godine je Licej prerastao u Veliku školu s tri fakulteta (Filozofskim, Pravnim i Tehničkim) i preselio se u Kapetan-Mišino zdanje (današnju zgradu Rektorata na Studentskom trgu). Velika škola je postojala do 1905. godine kada je prerasla u Univerzitet. U tom periodu od tri decenije, studije hemije su prolazile kroz razne reorganizacije kao posledica usložnjavanja unutrašnje strukture Velike škole. Hemija i hemijska tehnologija su najpre predavane na Tehničkom fakultetu, mada su ih slušali i studenti druga dva fakulteta. Katedra za hemiju, smeštena u dvorišnoj zgradi Kapetan-Mišinog zdanja, sastojala se od slušaonice, kabineta i prostrane hemijske laboratorije sa 12 radnih mesta. Reformom 1873. godine Filozofski fakultet je podeljen na dva odseka: Istorijsko-filološki i Prirodno-matematički, koji je obuhvatio hemiju. Od 1880. godine hemija se izučavala samo na Prirodno-matematičkom odseku Filozofskog fakulteta. Novom reformom iz 1896. godine Filozofski fakultet je podeljen na četiri odseka, od kojih je za nastavu hemije bio nadležan Prirodno-hemijski odsek. Razvoj Filozofskog fakulteta dovodi uskoro, 1900. godine, do nove podele na 11 grupa, od kojih je jedna bila zajednička za fiziku i hemiju. Ona je jedno kraće vreme nosila naziv Fizičko-hemijska grupa Prirodno-matematičkog odseka Filozofskog fakulteta.

Profesora [Sima Lozanic] Raškovića je 1872. godine nasledio Sima M. Lozanić (1847-1935) koji je kao profesor hemije na Velikoj školi i Univerzitetu proveo više od pola veka. Pored toga bio je rektor Velike škole, predsednik Univerzitetskog odbora i rektor Univerziteta, predsednik Srpske akademije nauka u dva mandata, a imao je i značajne državne funkcije.

Pored naučnog doprinosa S. M. Lozanića u raznim oblastima hemije, zbog čega se još i danas citira u hemijskoj literaturi, njegove najveće zasluge odnose se na razvoj hemije i nastave hemije kod nas. Zahvaljujući svom ugledu i položaju na Velikoj školi i, kasnije, na Univerzitetu, S. M. Lozanić je bio u prilici da svaku reformu iskoristi za unapređenje nastave hemije i naučnog rada na Univerzitetu, što je omogućilo da naša hemija ne zaostaje za onom kakva se negovala na ostalim evropskim univerzitetima. Ovome su, pre svega, doprineli Lozanićevi udžbenici neorganske hemije, organske hemije, hemijske tehnologije i analitičke hemije, koji ne samo da su bili na evropskom nivou, već su u izvesnim oblastima i prednjačili. Tako, na primer, Lozanićev udžbenik iz neorganske hemije bio je prvi evropski univerzitetski udžbenik u kome se pominje Mendeljejevljev periodni sistem elemenata i jedan od prvih koji sadrži poglavlje iz termohemije. U njegovim udžbenicima iz organske hemije su jedinjenja predstavljana strukturnim formulama, a klasifikacija izvršena prema funkcionalnim grupama.

Velika škola je 1905. godine reorganizovana u Univerzitet po ugledu na ostale evropske univerzitete. Pri tome je Filozofski fakultet proširen na 15 grupa, od kojih je jedna bila Grupa za hemiju, a Hemijska laboratorija je prerasla u Hemijski zavod Univerziteta, koji kasnije, 1924. godine, postaje Hemijski institut. Filozofski fakultet je 1927. godine proširen na 27 grupa, među kojima su bile i Grupa za hemiju i Grupa za praktičnu hemiju.

Posle Prvog svetskog rata podignuta je nova zgrada Hemijskog instituta, na mestu stare hemijske laboratorije u zadnjem delu Kapetan-Mišinog zdanja, koja je imala tri studentske laboratorije sa po 24 radna mesta, slušaonicu sa 240 mesta, dva profesorska i dva asistentska kabineta, biblioteku i nekoliko malih specijalizovanih laboratorija. Mada je bila skromnija od one kakvu je S. M. Lozanić planirao pre rata po ugledu na tadašnje moderne hemijske institute u Nemačkoj, značajno je doprinela razvoju nastave hemije na Beogradskom univerzitetu.

Posle [Stara laboratorija] Drugog svetskog rata nastava na Filozofskom fakultetu počela je u jesen 1945. godine. Ubrzo posle toga, 1947. godine, Prirodno-matematički odsek Filozofskog fakulteta postaje Prirodno-matematički fakultet. Prerastanje u zaseban fakultet, kao i preseljenje Prirodno-matamatičkog fakulteta, 1961. godine, u novu zgradu na Studentskom trgu 16, dalo je mogućnost za nastavak razvoja, u organizacionom smislu, u pravcima kojima se išlo u svim ranijim reformama Velike škole, odnosno Filozofskog fakulteta. Tako je, početkom 70-ih godina, Prirodno-matematički fakultet podeljen na relativno samostalne odseke koji su krajem 80-ih godina prerasli u odgovarajuće fakultete. Pri tome, hemija je bila obuhvaćena Odsekom za hemijske i fizičko-hemijske nauke koji se sastojao od dva instituta, Hemijskog i Fizičko-hemijskog, a Hemijski institut od pet katedri (za neorgansku, organsku, analitičku hemiju, hemiju prirodnih proizvoda i primenjenu hemiju). Time je organizacija nastave i naučnog rada prebačena u nadležnost katedri. Ubrzo posle prerastanja odseka u fakultete, Institut za fizičku hemiju se odvojio u zaseban Fakultet za fizičku hemiju, a od Hemijskog instituta, odnosno Odseka, postao je današnji Hemijski fakultet.

Na Velikoj školi S. M. Lozanić je bio jedini nastavnik hemije. Na Univerzitetu on je predavao neorgansku i organsku hemiju. Novi kursevi uvedeni na univerzitetske studije hemije doveli su i nove nastavnike. Pre rata, to su bili: Miloje Stojiljković, koji je predavao fizičku hemiju od 1903, Milivoje Lozanić, koji je predavao stereohemiju i analitičku hemiju od 1908, i Milorad Jovičić, koji je predavao fiziološku hemiju u periodu 1907-1909. godine.

Posle Prvog svetskog rata, 1921. godine, postavljen je prvi asistent za hemiju Vukić Mićović (1896-1981), koji je izabran za docenta 1931. a za vanrednog profesora 1938. godine.

S. M. Lozanić je otišao u penziju 1924. godine, a nastavu iz neorganske i organske hemije preuzeo je njegov sin, M. S. Lozanić (1878-1963), koji je još 1908. godine bio izabran za docenta za hemiju na Beogradskom Univerzitetu.

Odmah posle Drugog svetskog rata od nastavnog osoblja na Hemijskom institutu radila su dva nastavnika i jedan asistent: redovni profesor Milivoje Lozanić, vanredni profesor Vukić Mićović i asistent Sergije Lebedev. Već sledeće godine izabrana su dva vanredna profesora, Đorđe Stefanović (1904-1986) i Svetozar Jovanović (1895-1951). Osnivanje Prirodno-matematičkog fakulteta i njegovo kasnije preseljenje u novu zgradu značajno je uticalo na razvoj Hemijskog instituta i na povećanje broja nastavnika i asistenata.

Četiri profesora Hemijskog fakulteta su članovi Srpske akademije nauka i umetnosti.

Zbirka velikana srpske hemije

Godina Sime Lozanića

Svi naši dekani i prodekani